Op de Benelux-markt voor administratieve- en personeelssoftware doen zich verschuivingen oor nu Unit4 van de Nederlandse markt verdwijnt en het Noorse Visma Raet veroverd heeft. Unit4 verkocht software voor accountants en het MKB aan Exact dat daarmee opstoomt naar de derde plaats in de markt.
Achtereenvolgens zijn SAP, Oracle, Exact en AFAS de top-vier, met Visma – die van de wielerploeg - als goede vijfde.
Voordat ik er wat dieper op inga wil ik eerst wat anders kwijt. Dat is de kwetsende geslotenheid waarmee inmiddels SAP, Exact, Visma en ADP hun klanten, personeel en andere stakeholders tegemoet treden bij verstrekking van informatie over hun eigen kredietwaardigheid. Vooral Exact negeert wetgeving en deponeert geen relevante data bij de Kamer van Koophandel. ook SAP, Visma en ADP schieten hierin fors tekort. Alleen AFAS is voldoende transparant. Volgens mij overtreden de ondernemingen de wet omdat zij te weinig en te laat deponeren en kijkt de Kamer van Koophandel zwijgend toe, wat ook corrupt kan zijn.
De laatste drie jaar is de branche met 4 tot 5 % per jaar in omzet gegroeid, zo blijkt uit de jaarverslagen van 10 concurrenten. Zij realiseren samen een Benelux omzet van ongeveer 1,8 miljoen euro waarvan veruit het meeste in Nederland. Al die omzet is behoorlijk tot zeer winstgevend. Zij hoeven echt geen beroep te doen op de COVID-19 miljarden die het Kabinet heeft klaargezet. De tendens is dat de software-industrie wel vaart bij de pandemie.
Marktleiders in de Benelux zijn SAP en Oracle met samen een marktaandeel van 54% van de omzet van de tien grootste leveranciers. Er zijn nog wel kleinere softwareleveranciers zoals QAD, maar die voegen met hun tienen niet meer dan nog eens 25% aan de totale jaaromzet toe. Beide grootmachten bedienen vooral grote concerns en grote overheden. Exact, Afas en Visma richten zich meer op MKB en kleine bedrijven, waaronder freelancers. En ook daar zijn nog kleinere bedrijven met boekhoudsoftware actief.
Opvallend is hoe weinig er echt in de marktverhoudingen verandert. Zoveel concurrentie is er niet. Er zijn familiebedrijven actief (Afas, Isah), beursgenoteerde concerns (SAP, Oracle, CTAC) en private investeringsfondsen (private equity) zoals KKR en de eigenaren van Unit4 en Visma. Beursfondsen vind ik het boeiendst omdat die de meeste informatie moeten verstrekken. Dan volgen familie-ondernemingen zoals Afas en Isah omdat daar ondernemers opereren en geen managers; dat geeft een andere, diepere betrokkenheid.
In de loop van de decennia voltrokken zich natuurlijk ook drama’s. De manier waarop het ooit met publiek-privaat geld opgezette Raet nu in handen is gekomen van private equity achter het Noorse Visma doet pijn voor Nederlands ondernemerschap. De manier waarop het ooit door Chris Ouwinga zo knap opgezette Unit4 nu uit Nederland verdwijnt en verkwanseld is aan het buitenland doet pijn. Zonder de wortels met Nederland kan Unit4 niet vliegen in de internationale wereld.Ik denk dat de onderneming opgaat in een ander conglomeraat zoals Infor, ook al ontkennen bestuurders dat tegenover het FD.
Feitelijk is het Nederlands kapitaal en Nederlands ondernemerschap niet gelukt om een software-industrie op te zetten van internationale betekenis. Dat zegt veel over de kwaliteit van het kapitalisme en de internationale visie op ondernemen in deze sector in Nederland. Waarom domineren Noren en Fransen wel hier en “wij” niet in de software-wereld? Wat gaat er mis?
Al in 2011 pleitte ik voor een fusie tussen Exact en Unit4. “De ERP markt consolideert. Voor de Nederlandse kennis- en talentontwikkeling in ICT en management is een samengaan van Unit4 en Exact gunstig. Een sterke software-industrie is voor innovatie in Nederland belangrijk. Het belang is groter dan dat van aandeelhouders en bestuurders alleen”, schreef ik. Nu zie ik hoe Exact terug gemept is in de Benelux en Unit vertrekt uit Nederland. Er is geen grotere visie dan het kortzichtige eigenbelang van investeerders.
De bedrijven en de marktte zijn volwassen geworden. Als belangrijke uitwas van de opkomst van het liberalisme in de voorbije decennia zie ik als analist dat de informatievoorziening juist door de standaardisatie ervan kaalgeplukt en sterk vermagerd is. De echte kredietwaardigheid van een aantal leveranciers zoals Unit4 en Exact is niet meer te achterhalen uit de verslaggeving. Je moet vertrouwen op een “B3” waardering van
Moody’s- die de crisis van 2008 niet zag aankomen- voor Exact. Geen klant vindt de echte jaarverslaggeving. Ook de redacties bij financiële media zoals het FD en de financiële Telegraaf zitten te weinig op de noodzaak tot transparantie door ondernemingen. Anders vaar je in dichte mist.
De tabel hierboven betreft de omzet in 1000 euro in Nederland of de Benelux van de betrokken bedrijven