Onlangs moest mijn medische oogdossier van Isala in Meppel naar een vooraanstaande oogkliniek in Amstelveen. Dat lukte alleen maar omdat ik er persoonlijk achterheen zat. Het dossier werd per email verstuurd. Met de trekschuit dus. Beelden worden vaak nog per DVD per taxi verzonden of gaan mee met de ziekenauto. Niks moderne gegevensuitwisseling.
Het elektronische patiëntendossier is nog steeds niet klaar, ondanks de meer dan 200 miljoen euro die de 80 ziekenhuizen er jaarlijks aan uitgeven, los van personeelskosten en hardware-uitgaven. Er zijn acht tot tien leveranciers van software actief in de markt voor elektronische patiëntendossiers en zorg informatiesystemen in Nederland. Absolute marktleider daarin is Chipsoft en eerste volger is het Amerikaanse concern Epic Systems. Deze beide ondernemingen zijn zeer winstgevend.
Minister Bruno Bruins (VVD) van Medische Zorg komt in 2020 met wetgeving om alle medische informatiestromen via internet en web beter op elkaar af te stemmen zodat gegevensuitwisseling tussen patiënten en zorgaanbieders beter gaat verlopen. Zodat kosten bespaard kunnen worden. Het CDA wil in dat proces de marktmacht van leveranciers zoals Chipsoft breken.
Over dit onderwerp schreef ik de laatste weken een
analyse die gaat over deze plannen voor wetgeving, bouwstenen, standaardisatie en certificering met als doel de leveranciers te dwingen tot samenwerking die uitwisseling van gegevens faciliteert. Want de softwarebedrijven doen dat niet uit zichzelf. Ook geeft de analyse inzicht in de omzetgroei en winstgevendheid van Chipsoft en Epic. Mijn abonnees kunnen dit rapport gratis downloaden, anderen kunnen het voor 299 euro bestellen.
De materie is complex, bestaat al decennia zonder een goede oplossing. Chipsoft heeft gigantisch geprofiteerd van de onkunde en gebrek aan samenwerking tussen ziekenhuizen. Chipsoft heeft een machtspositie in deze markt die een geconcentreerd oligopolie vormt. Partijen zoals de zorgsector, overheid, patiënten en softwareleveranciers moeten er hoe dan ook in samenwerken en deden dat tot nu toe veruit onvoldoende. De zorg is in Nederland niet een genationaliseerd staatsbedrijf zoals NS, maar een sector die opereert in de markt met complexe en theoretische concurrentiemodellen waarop de Autoriteit Consument en Markt behoort toe te zien.
Ik vrees dat de wetgeving die Bruins met de beste bedoelingen voorbereidt en die wel een stap in de goede richting is, niet de kostenbesparing en efficiencyverbetering teweegbrengt die hij ervan verwacht. De wetgeving is te afhankelijk van de medewerking van de marktpartijen. Als gevolg van doorgeschoten neoliberalisme zijn we terecht gekomen in een situatie waarin ziekenhuizen concurreren. Leveranciers van software doen dat ook.
Dat betekent dat, zoals in zoveel recente dossiers, de vraag rijst of de overheid ook in dit marktsegment niet veel dwingender moet optreden om de balans tussen markt en staat te herstellen. De markt faalde bij de introductie van het EPD. De markt faalt zoals bij het failliet van Slotervaart. Rijpt de tijd voor een hernieuwde nationalisatie van de gezondheidszorg? Neemt het Kabinet Rutte III toch de regie? Het jaar 2020 wordt cruciaal voor de manier waarop minister Bruins met het EPD-dossier omgaat. Aan hem de taak standaardisatie krachtig af te dwingen en regie te nemen.